Ülkemizde sürekli yaygınlaşan franchise sözleşmeleri ve franchise sistemi ile çalışma şekli özellikle franchise almayı düşünen girişimcilerin dikkatli olmasını gerektirmektedir. Nitekim franchise veren taraf daha güçlü ve donamlıdır, avukatlara sahiptir ve tek taraflı olarak hazırlanan franchise sözleşmesini teklif etmektedir.
Buna karşılık ülkemizde franchise alan tarafa baktığımızda büyük çoğunluğun tekil işletmelerden ve kendi işinin patronu olmayı düşünen girişimcilerden oluştuğu açıktır. Franchise almayı düşünen girişimciler daha önce denenmiş, kendini ispatlamış kurumsal bir sisteme dâhil olmayı düşünmektedir. Franchise almayı düşünen girişimciler bir franchise sistemine dâhil olarak sadece karlarını yükseltmeyi düşünmez aynı zamanda risklerini mümkün mertebe azaltarak kendileri açısından önemli bir sermaye ve emeklerini tehlikeye atmayı elden geldiğince önlemek çabasındadır.
Franchise almayı düşünen girişimcilerin iyi araştırma yapması kaçınılmazdır. Çünkü yeterince araştırma yapmadan ve uzmanlardan profesyonel yardım almaksızın girilen franchise sistemleri işlerin umulmadığı gibi gitmesine ve sonunda franchise alanların sadece büyük hayal kırıklığı yaşamasına sebebiyet vermek dışında çok önemli ekonomik yıkımlara uğramasına yol açmaktadır. Ülkemizde franchise kültürü ve buna bağlı olarak franchise hukuku henüz emekleme aşamasındadır diyebiliriz.
Tüm bunlar gözetildiğinde franchise almak isteyen girişimciler iyi bir araştırma yaptıktan sonra aşağıda saydığımız önemli soruları franchise veren tarafa ve başta kendi kendilerine sormalıdır düşüncesindeyim.
Franchise ilişkisi nihayetinde bir kez yapılacak bir alışverişe benzemez. Uzun yıllar tarafların birlikte çalışmasını gerektirir. Çoğu zaman franchise sistemine dahil olup çalışmaya başladıktan kısa bir süre sonra franchise alanlar kendilerine vaat edilen bir çok hususun gerçekleşmediğini veya kendilerinin beklentilerini oldukça yüksek tutmuş olduğunu fark etmektedir. Franchise veren tarafın kendisinden veya başka firmalardan alınmasını şart koştuğu ürün ve hizmetlerin piyasaya göre oldukça pahalı bedellerle sunulduğunu görüp rahatsız olmaktadır.
Franchise almayı düşünen girişimciler uzun yıllar birlikte çalışmak zorunda kalacakları franchise vereni yeterince araştırmalı ve tanımaya çalışmalıdır. Aşağıdaki konular franchise almayı düşünen girişimcilerin görüşme aşamasında özellikle üzerinde durması gereken konulardandır.
1- Franchise veren tarafın tam olarak kim olduğu konusu
2- Franchise veren tarafın taahhüt edilen sermayesi konusu
3- Franchise veren tarafın ticari geçmişi konusu
4- Franchise veren tarafın franchise sistemi ile ilgili geçmişi konusu
5- Franchise veren tarafın kurumsal yapısı, toplam personel adedi, sahip olduğu departmanlar konusu
6- Franchise veren tarafın master franchise ise anlaşması konusu
7- Franchise veren tarafın sahip olduğu marka, lisans ve patent konusu
8- Franchise veren tarafın sahip olduğu kendine ait işletme adedi ve franchise alan adedi
9- Franchise veren tarafın kendine ait işletmelerin ve franchise alanların başarı durumu
10-Franchise veren tarafın kapatan franchise alan sayısı
11-Franchise veren tarafın hukuki ihtilaf yaşadığı franchise alan oranı
12-Franchise veren tarafın franchise alanlarla yaşadığı hukuki sorunların konusu
13-Franchise veren tarafın sorun yaşadığı franchise alana karşı takındığı tutum
14-Franchise konusu için gereken sermaye
15-Franchise konusu işin karlılık durumu
16-Franchise konusu işin kar etmeye başlayacağı tahmini tarih
17-Franchise sözleşmesinin süresi
18-Franchise sözleşmesi sona ererse uzatımın nasıl ve hangi şartlarla yapılacağı
19-Franchise sözleşmesinde gecikmelere uygulanacak faiz oranı
20-Franchise sözleşmesinde bulunan cezai şartlar
21-Franchise sözleşmesine göre franchise verenin alacağı depozit bedeli
22-Franchise alanın vereceği depozit bedelinin değer kaybının nasıl önleneceği
23-Franchise sözleşmesine göre hukuki konuların hangi şehirde çözümleneceği
24-Franchise verenin isim hakkı (royalty) olarak ne talep ettiği
25-Franchise verenin sözleşme devamınca talep edeceği bedeller
26-Franchise verenin isim hakkı ve sürekli bedeller dışında bir talebinin olup olmayacağı
27-Franchise verenin hangi ürün ve hizmetlerin kendisinden alınmasını talep ettiği
28-Franchise verenin kendisinden alınacak ürün ve hizmetlerin fiyatı
29-Franchise verenin kendisinden alınacak ürün ve hizmetlerin fiyat politikası ve geleceği
30-Franchise verenin kendisinden alınacak ürün ve hizmetlerin fiyatına kar ekleyip eklemeyeceği
31-Franchise verenin kendisi dışında alım için yönlendireceği firmaların fiyat durumu
32-Franchise verenin piyasadan toplu alımdan kaynaklanan fiyat avantajını yansıtıp yansıtmayacağı
34-Franchise verenin lokasyonun işleyip işlemeyeceğine dair garanti verip vermediği
35-Franchise verenin sağlayacağı eğitimler ve maliyeti
36-Franchise verenin eğitim tecrübesi ve imkânları
37-Franchise verenin yapacağı reklam ve tanıtım faaliyetleri
38-Franchise verenin yapacağı reklam ve tanıtım faaliyetleri için bedel talep edip etmeyeceği
39-Franchise verenin muhasebe desteği verip vermeyeceği
40-Franchise verenin muhasebe desteği için bedel talep edip etmeyeceği
41-Franchise verenin lokasyon için belirlediği münhasırlık bölgesi
42-Franchise verenin ayni şehir ve bölge için başka franchise verip vermeyeceği
43-Franchise verenin franchise alanın bölgesini de kapsar şekilde internet satışı yapıp yapmayacağı
44-Franchise sözleşmesi bittikten veya feshedildikten sonra rekabet yasağı olup olmayacağı
45-Franchise verenin franchise alandan alınan reklam ve benzeri masraflar için hesap vermesi
46-Franchise verenin kendi işletmesi ile franchise işletmeleri arasında ayrım yapıp yapmayacağı
47-Franchise verenin franchise alan nezdinde yapacağı kontroller
48-Franchise verenin lojistik sistemi ve imkânları
49-Franchise verenin lojistik maliyetlerini ne şekilde yansıttığı
50-Franchise verenin hata ve gecikmeleri için franchise alan lehine düzenlemeler olup olmadığı
Görüldüğü üzere dikkat edilmesi gereken konular çoğaltılabilir. Özellikle franchise modelinin konusuna göre eklenebilecek çok sayıda sorunun olduğu muhakkaktır. Fakat inanıyorum ki franchise almak isteyen girişimciler bu soruları franchise verenlere sormakla, bu konular üzerinde kendileri de düşünüp teklif edilen sözleşmeyi de bu gözle incelemekle risklerini azaltmak adına oldukça mesafe alabilir. Sonuçta franchise almayı düşünen girişimciler kendileri için çok önemli bir karar vermek üzere olduklarından gerçekten de iyi düşünmelidir.
Franchise veren tarafın kurumsallığı, sektöründe sağlamış olduğu başarı ve büyüme oranı hayati derecede önemlidir. Unutulmamalıdır ki çok iyi işleyen sistemler franchise sistemi üzerinden başka girişimcilerle adeta ortak olarak kazançlarını paylaşmak yerine sadece kendi işletmeleri ile yola devam etmeyi tercih etmektedir. Franchise sistemini tercih edip franchise vermek suretiyle başarılı şekilde yoluna devam eden sistem ve franchise verenlerin sayısı çok fazla değil. Franchise almayı düşünen girişimcilerin girmek istedikleri sektörü bu gözle tahlil etmesi faydalı olacaktır.
Yukarıda saydığım sorularla hem kendinizi hem franchise veren tarafı değerlendirmeniz mümkündür. Franchise veren taraf bu sorulardan kaçınmıyorsa iyiye işarettir. Fakat <<sonra bakarız>>, <<aramızda sorun olmaz>>, <<Hepsi üzerinde çalışıyoruz hazır olacağız>> benzeri cevaplar alıyorsanız lütfen temkinli yaklaşın.
Özellikle franchise verenin mümkünse birden çok franchise alanı ile tanışıp deneyimleri hakkında detaylı olarak görüşlerini alın. Hatta eğer yapabiliyorsanız franchise verenin sorun yaşadığı franchise alanlara da ulaşmaya çalışın. İnanın bana bu çaba ve emeğinizin çok kıymetli olduğunu sonradan anlayacaksınız. Diğer franchise alanlarla tanışıp onlardan edineceğiniz bilgiler bir projenin, bir tasarının gerçek hayattaki izdüşümü olacaktır. Bu şekilde size vaat edilen güzel şeylerin gerçekleşip gerçekleşmediğini anlama imkânınız olur.
Franchise almayı düşünüyorsanız asla acele etmeyin. Vaatleri sözleşmeye dâhil ettirin, taleplerinizi ve endişelerinizi sözleşmeye eklettirin. Söz uçar yazı kalır. Yazılan sözleşmenin sizin haklarınızı da koruyacak adil bir metin olması gerekir. Bu konularda uzmanlaşmış bir avukata sözleşmenizi inceletin ve önerilerini alın. Bu şekilde ayrıca sözleşmenin ne anlama geldiğini ve nasıl bir sözleşmeye imza atmak üzere olduğunuzu daha iyi anlayabilirsiniz.
Yukarıda franchise ilişkisi için önemli görünen soruları bir araya getirmeye çalıştım. Eğer bu konu ve soruları franchise veren taraf ve kendinize yöneltirseniz kendinizi ve karşı tarafı bir teste tabi tutmuş olursunuz.
celik-hukuk@hotmail.com
05324416842
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Franchise Sözleşmeleri-Franchise Alanların Dikkat Edeceği Konular" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Kemal Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 20 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
20 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
30039
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 6 saat 47 dakika 42 saniye
önce.
* Ortalama Günde 8,10 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 8924, Kelime Sayısı : 1008,
Boyut : 8,71 Kb.
*
1 kez yazdırıldı.
*
2 kez indirildi.
*
Henüz yazarla iletişime geçen okuyucu yok.
* Makale No : 1761
Franchise Sözleşmeleri-Franchise Alanların Dikkat Edeceği Konular
