|
ANONİM ŞİRKET GENEL KURULLARINDA GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI TEMSİLCİSİNİN (KOMİSERİN) BULUNMASI VE ŞİRKETLERİN DENETİMİ
A. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI TEMSİLCİSİNİN (KOMİSERİN) A.Ş. GENEL KURULLARINDA BULUNMASI
I. Giriş ve Tarihçe
6762 Sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu’nda şirketlerin denetimi ve toplantılarında komiser bulunması ile ilgili olarak 273 ve 274ncü maddeler dikkatimizi çekmektedir.
TTKm273, kuruluşa izin verilmesine ilişkindir. Esasen eski kanuna göre bütün kuruluşlar Bakanlık iznine tabi idi.
TTKm274, Murakabe başlığını taşımakta olup, “Anonim Şirketlerin muameleleri bir nizamname ile tayin olunacak şekilde ilgili vekalet tarafından murakabe edilir.” Cümlesiyle başlamaktadır. Nitekim bu konuda Bölge Ticaret Müdürlüklerinin kuruluş, görev ve yetkileri hakkında 12/05/1969 tarihli Resmi Gazete’de bir yönetmelik yayınlanmış ve ayrıca bu hususta tespit ettiğimiz son yönetmelik de 07/08/1996 tarihli olup, toplantılarda komiserin bulunması görev ve yetkileri ve diğer hususlar etraflıca açıklanmıştır.
6102 Sayılı Yeni TTK’nda Durum:
II. Bakanlık Temsilcisi (Komiser) Bulunması Şart Olan Anonim Şirket Genel Kurul Toplantıları
a) Bakanlık iznine tabi olan şirketlerin, Kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği işlemleri, bütün genel kurul toplantıları ve ertelenen genel kurullarında Bakanlık Temsilcisi bulunması mecburidir. ( TTKm333 ve 28/11/2012 Tarih 28481 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Yönetmeliği )
Bakanlık iznine tabi şirketler şunlardır: Bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, döviz büfesi işleten şirketler, umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, ürün ihtisas borsası şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, gözetim şirketleri, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, 28/07/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi şirketler ile serbest bölge kurucusu ve işleticisi Anonim Şirketleri
III. Bakanlık İznine Tabi Olmayan Şirketlerde İse,
a) Şirketlerin toplantı gündeminde;
- Sermaye artımı ya da indirimi,
- Kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi veya çıkılması veya tavanın artırılması,
- Faaliyet konusunun değiştirilmesi ile ilgili esas sözleşme değişikliği bulunması,
- Birleşme/bölünme/tür değişikliği konusunun bulunması hallerinde genel kurullarda Bakanlık Temsilcisi Bulunması mecburidir.
Ayrıca,
b) Genel kurula elektronik ortamda katılım sistemi uygulayan genel kurul toplantılarında
c) Yurt dışında yapılacak bütün genel kurul toplantılarında
d) Yurtdışında yapılacak imtiyazlı pay sahipleri özel kurul toplantılarında Bakanlık Temsilcisi bulundurmak mecburidir.
IV. İstek Üzerine Bakanlık Temsilcisinin ( Komiserin ) Davet Edilmesi:
Yukarıdaki bölümlerde sayılan istisnalar dışında izne tabi olmayan bir Anonim Şirketin yapacağı bütün genel kurul ve imtiyazlı pay sahipleri özel genel kurullarında, Bakanlık Temsilcisi bulunmasına gerek yoktur. Ancak genel kurulu toplantıya çağıranların ( Yönetim Kurulu, Denetçi, Hissedar, Tasfiye Memuru, Kayyum ) talep etmesi halinde, görevlendirme makamı ( İl Ticaret Müdürlüğü ) kabul ederse Bakanlık Temsilcisi görevlendirilebilir.
V. Bakanlık Temsilcisi bulunması zorunlu olmayan genel kurullarda, çağrı yapanların dışında kalanlar, Bakanlık Temsilcisini görevlendirecek makama doğrudan yaptıkları başvurular dikkate alınmaz. Ancak hisseleri %10’dan az olmayan sermaye sahipleri gerekçeleriyle yapacakları Bakanlık Temsilcisi görevlendirilmesine dair başvuru, şirkete yapılır. Toplantıya çağıranlar tarafından bu talebin görevlendirme makamına bildirilmesi mecburidir.
VI. Bakanlık Temsilcisinin katılmasının zorunlu olduğu Genel Kurullarda, Temsilcinin yokluğunda alınan kararlar geçersizdir.
VII. Limited Şirketlerde Durum:
Eski TTKm 536’da üye sayısı 20’den fazla olan Limited Şirketlerde komiser bulunması zorunlu idi. 6102 Sayılı Yeni TTK’nun 574ncü maddesine göre ise Limited Şirketlerde ortak sayısı 50’yi aşamaz. Yeni TTKm617/3’de Anonim Şirketlerin genel kurul toplantısına ait hükümlerin Limited Şirketlere de uygulanacağını ancak Bakanlık Temsilcisine (Komisere) ait olanların hariç tutulduğu hüküm altına alınmıştır. Bu sebeple Limited Şirketlerde genel kurul toplantılarında Bakanlık Temsilcisi bulunmayacaktır.
B. ŞİRKETLERİN DENETİMİ
I. Giriş ve Tarihçe
a) 6762 Sayılı TTKm274, Anonim Şirketlerin muamelelerinin ilgili vekalet tarafından murakabe edileceğinden bahsetmektedir. Aynı kanunun 347 vd. maddelerinde murakıplıkla ilgili maddeler yer almaktadır. Buna göre Anonim Şirketlerde en fazla 5 olmak üzere bir veya daha çok murakıp seçilir. Murakıpların pay sahibi olması da mümkündü. Aynı kanunun 348. Maddesi ise bazı muayyen hususların tetkik ve teftiş için lüzumlu halde hususi murakıp seçileceğinden bahsetmektedir. Murakıpsız şirket kurulamaz. Yeni TTKm333 izinle kurulacak şirketler için bir tebliğ yayınlanacağını bildirmiştir. Aynı kanunda 397nci madde denetime tabi şirketlerden, 398nci madde denetimin konusu ve kapsamından, 402nci madde denetim raporundan, 405nci madde şirketle denetçi arasında görüş ayrılıklarından bahseder.
b) 6102 Sayılı Yeni TTK’nda Durum:
23/01/2013 Tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar ile şirketlerin denetimi hususu açıklığa kavuşmuştur.
II. Bağımsız Denetime Tabi Şirketler:
a) Yukarıda belirttiğimiz karara ekli I sayılı listede yer alan şirketler
I sayılı liste 6 ana başlıktan oluşur,
1) SPK uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketler, gibi,
2) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden bankalar ve faktoring şirketleri gibi,
3) 03/06/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28/03/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri
4) İstanbul Altın Borsasında üye olarak faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden anonim şirketler
5) Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket halinde kurulan tarım ürünleri lisanslı depo şirketleri ile Umumi Mağazalar Kanunu hükümleri uyarınca anonim şirket şeklinde kurulan şirketler
6) Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya hizmet sağlayıcı şirketler
b) Tek basına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayan şirketler bağımsız denetime tabi olacaklardır.
1- Aktif toplamı yüzellimilyon ve üstü Türk Lirası,
2- Yıllık net satıs hasılatı ikiyüzmilyon ve üstü Türk Lirası,
3- Çalısan sayısı besyüz ve üstü.
c) Aynı karara ekli II sayılı liste kapsamında yer alan şirketler, tek basına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte listede belirtilen sınırlamalar dikkate alınarak bağımsız denetime tabi olacaklardır. Karara ekli II sayılı listede yer alan şirketlerin bazılarını bilgilerinize sunuyoruz, listenin tamamı yazımız ekindedir.
1) Sermayesinin en az % 25′i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan veya dolaylı olarak ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı kırk milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı elli milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı yüz yirmi beş ve üstü.
2) Yurt çapında günlük olarak gazete yayımlayan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı elli milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı yetmiş beş milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı yüz yetmiş beş ve üstü.
III. Bağımsız Denetime Tabi Olmayacak Şirketler:
Bağımsız denetim dışında kalan şirketlerin kapsamı 23/01/2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararının 3ncü maddesinin 3ncü fıkrasında açıklanmaktadır. Buna göre,
a) Ekli I sayılı liste kapsamındakiler (bankacılık, sigortacılık, altın borsası lisanslı depoculuk vs.) hariç olmak üzere, (Yukarıda II numaralı başlığın (a) kısmında bu şirketlerin bağımsız denetime tabi olduklarını açıklamıştık.)
b) Ekli II sayılı listenin yedinci sırası kapsamına giren kuruluşlar (Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname) hariç olmak üzere, (Yukarıda II numaralı başlığın (c) kısmında bu şirketlerin bağımsız denetime tabi olduklarını açıklamıştık.)
c) 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi kuruluşlar ile,
d) Sermayesinin en az %50 ve daha fazlası Devlete, il özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketler bu kararın kapsamı dışındadır.
EK - (II) SAYILI LİSTE
1) Sermayesinin en az % 25′i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan veya dolaylı olarak ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı kırk milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı elli milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı yüz yirmi beş ve üstü.
2) Yurt çapında günlük olarak gazete yayımlayan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı elli milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı yetmiş beş milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı yüz yetmiş beş ve üstü.
3) Kaynak tahsisi içermeyen yetkilendirme sahibi şirketler ile çağrı merkezi şirketleri hariç olmak üzere, 15.1.2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu, 5.11.2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1525 inci maddesi kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu denetimine tabi olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı yetmiş beş milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı yüz milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı iki yüz elli ve üstü.
4) 20.2.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 4.12.2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 2.3.2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden (4046 sayılı Kanun hükümlerine tabi kamu iktisadi teşebbüsleri hariç) aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı yetmiş beş milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı yüz milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı iki yüz elli ve üstü.
5) Sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmeyen ancak Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında halka açık sayılan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı on beş milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı yirmi milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı elli ve üstü.
6) Gayri faal olan veya faaliyetleri geçici olarak durdurulan veya iptal edilmiş olan (gerekli ana sözleşme değişiklikleri ve benzeri prosedür işlemleri henüz gerçekleştirilmemiş olanlar dahil) iştirak ve şirketler hariç olmak üzere, Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonunun (iştirakleri ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanunu ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu) kapsamında Fon tarafından denetimi ve yönetimi devralman şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı yüzeli milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı iki yüz milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı beş yüz ve üstü.
7) 8.6.1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az % 50′si belediyelere ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar.
a) Aktif toplamı kırk milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı elli milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı yüz yirmi beş ve üstü
Av. YUDA REYNA - Av. SÜZET ANJEL
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Anonim Şirket Genel Kurullarında Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı Temsilcisinin (Komiserin) Bulunması Ve Şirketlerin Denetimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av. Yuda Reyna - Av. Süzet Anjel'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Anonim Şirket Genel Kurullarında Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı Temsilcisinin (Komiserin) Bulunması Ve Şirketlerin Denetimi
