Yazan : Av.Galip Tandoğan
[Yazarla İletişim]
Antalya Barosu Avukatlarından
KARŞILIKSIZ ÇEKTE HAPİS CEZASI
Dünyanın ve Türkiye’mizin içerisinde bulunduğu ekonomik krizden bahsetmeye gerek duymuyorum. Bir çok iş yerinin ve kapandığı,şirketlerin faaliyetlerine son verdiği,iflas ettikleri de ekonomik krizin tabii bir neticesidir. Bu durum karşısında binlerce çekin karşılıksız kaldığı da malumdur.Çek yasasında yapılacak yeniliklerde öncelikle çek yasasının 16 maddesinde belirtilen ceza uygulamasının tamamen kaldırılması gerektiğini düşünmekteyim.
Niçin 16.maddedeki ceza uygulaması kaldırılsın?
Anayasamızın 18.maddesine 03.10.2001 tarih ve 4709 Sayılı Kanunla eklenen hükme göre “ Hiç kimse,yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz.” Bu hükümle “Borç için hapis yasağı” Anayasa’mıza eklenmiştir.
Fakat her ne kadar uygulamada hapis cezası kalktı gibi gözüküyorsa da çek tutarı kadar verilen idari para cezasının ödenmeyeceği bu sebeple para cezasının hapis cezasına çevrileceği ve çeki keşide edenin hapis yatarak hürriyetinden mahrum kalacağını da izah etmeye lüzum hissetmiyorum. Zira çek borçlusunun ödeme gücü olsa idi çek bedelini öder böyle bir duruma düşmezdi. Bu nedenle karşılıksız çekin sonucunun hapis cezası olduğu açıkça görülmektedir. Çek benzeri diğer kambiyo senetleriyle ilgili her hangi bir hürriyeti bağlayıcı ceza tehdidi olmamasına karşın, çeklerde çok ağır nitelikte ki suçlara benzer bir şekilde cezalandırma yoluna gidilmesi Anayasa’da ki eşitlik kavramına ters düşmektedir. Çekin karşılıksız çıkması neticede hapis cezasını ortaya çıkarmaktadır. Bu durum ise Anayasamıza ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine ve “borç için hapis yasağı” ilkesine aykırıdır. Bunun için Çek Yasasında ki 16. maddenin tamamen ortadan kaldırılması gerekir.
Çek Hamilinin durumu ne olacaktır?
Çeki alan kişinin alacağına kavuşması için öncelikle Türk Ticaret Kanununda şirketlerle ilgili bazı değişikliklerin yapılması gerekmektedir. Mesela; Çeki keşide eden şirket ise şirketle birlikte çeki keşide edenin değil keşide tarihinde ki şirketi temsil ve ilzam etme yetkisi olan yönetim kurulu üyelerinin tamamının kendi mal varlıklarıyla da şirketle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olmaları gerekmektedir (Nasıl ki şirketin Vergi borcu ve SSK prim borçlarından dolayı sermayeleri ne olursa olsun şirketle birlikte kendi mal varlıkları ile birlikte sorumlu tutuluyorlarsa Çek Kanununa eklenecek bir madde ile de şirkette sermayesi ne olursa olsun temsil ve ilzam etme yetkisine sahip yönetim kurulu üyeleri de şirket adına verilecek çeklerden dolayı kendi mal varlıkları ile birlikte sorumlu tutulabilirler.) Şirket tarafından verilen çekin karşılıksız çıkması halinde çek hamili şirketten alacağını alamamakta idi,ama belirttiğim şekilde yapılacak bir yasal düzenleme ile Şirketi temsil ve ilzam etme yetkisine sahip yöneticilerin şahsi mal varlıklarıyla sorumlu olmaları durumunda alacağını tahsil imkanı doğmaktadır. Şirketi temsil ve ilzam yetkisi olan Yönetim Kurulu üyeleri kendi mal varlıkları ile şirketle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacakları düşüncesiyle karşılıksız çek düzenleme yoluna gitmeleri de zorlaşacaktır. Şayet böyle bir değişiklik yapılırsa çeklerin karşılıksız kalması önlenebilecek ve çek hamili mağdur olmayacaktır.
Şirket adına vekilin veya çalışanının,yetkilendirilen kişinin sorumluluğunun olamayacağı. Bazı şirket sahipleri ki son zamanda sayıları çok artmıştır. Kendilerini Çek Kanunu 16.maddede ki cezai mesuliyetten kurtarmak için çekleri bizzat kendileri keşide etmemekte ya şirket adına vekaletname vermekte ya yanında çalıştırdığı kişileri yetkilendirmektedir. Yanında çalışan kişiler iş bulamama ve patron korkusuyla kendisine getirilen çekleri şirket adına imzalamak zorunda kalmakta neticede çekin karşılıksız çıkması halinde şirketle ilişkisi olmayan sadece evinin geçimini sağlamaya çalışanlar çek kanunu 16.maddeye göre cezalandırılmaktadırlar.
Ben,şirketle ve çekle ilgisi olmayan patronun emriyle onun korkusuyla çekleri imzalayan kişilerin cezalandırılmasını bir hukukçu olarak anlamış değilim. Bu durum ne dini ne vicdani ne mantıki nede hukuki anlayışımıza uymaz. Zira çeki bu şekilde imzalayan şirket çalışanının en ufak bir menfaati yoktur. Şirketin ortağı değildir,şirketin hesaplarını ,çekin ne için verildiğini,şirketin mali durumunu… vs bilmez o sadece kendisine getirilen çeki patron korkusu veya hukuki bilgisizliği nedeniyle imzalar.
Bu şekilde ki kişileri çek keşide eden olarak adlandırmamız da mümkün değildir.Zira, şirket ortağı değillerdir. Şirkete ait banka hesabıyla bir ilişkisi yoktur. Çeki veren bankayla bir ilişkileri yoktur,çek hesabı kendi adlarına açılmamıştır, çek yaprakları banka tarafından bunlara verilmemiştir. Bunlar sadece patronlar tarafından kendilerine verilen yetkiye istinaden çeki imzalamışlardır. Esas keşideci şirkettir. Zira çek hesabı şirket adınadır,çekler şirkete verilmiştir. İmzalanan çekte şirket kaşesi vardır. Şirket idarecilerinin emir ve talimatları olmadan yetkilendirilen kişinin çek imzalaması mümkün değildir. Şayet çekte cezai hükümler kalkmayacak olursa cezalandırılacak kişiler bu zavallılar değil onlara hile ile bir çok çek imzalattıran ve karşılıksız çeklerden elde ettiği kazançları şirkete değil kendi şahsi mal varlıklarına katan şirket sahipleridir
. Bir hukukçu olarak bizlerin böyle bir duruma seyirci kalması vicdanlarımızı sızlatmaz mı? Yukarıda belirttiğim gibi şayet çekle ilgili ceza hükümlerinin kalkmaması halinde karşılıksız çek suçundan yargılanacak kişi çek keşide tarihinde şirketi temsil ve ilzama yetkili Yönetim Kurulu üyeleridir. Hukuki bir garabet olan ve kötü niyetli kişilerin menfaatini koruyan;zavallıyı mağdur eden bu uygulamanın derhal düzeltilmesi gerekir.
Bu nedenledir ki söz konusu bu yanlışlığın giderilmesi öncelikle Yasama Organımızın, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ımızın Yargı mercilerinin, Hakim ve Savcılarımızın görevi olmalıdır.Vicdanları sızlatan bu yanlış uygulamanın kaldırılması için gerekli yasal işlemlerin zaman geçirmeden ve daha fazla mağduriyete sebep olmadan bir an önce yapılacağından ve bu yanlış uygulamanın düzeltileceğinden eminim.
Av.Galip Tandoğan
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Karşılıksız Çekte Hapis Cezası Kaldırılmalı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Galip Tandoğan'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 1 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
1 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
5485
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 9 saat 50 dakika 46 saniye
önce.
* Ortalama Günde 1,04 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 6143, Kelime Sayısı : 762,
Boyut : 6,00 Kb.
*
2 kez yazdırıldı.
*
1 kez indirildi.
*
3 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1120
Öncelikli olarak görüşünüze katılmıyorum. Çek bir ödeme vasıtası olup çek aslında verildiği anda karşılığı banka varlığı kabul edilir. Aynı cebinizde bulunan para gibidir. bu nedenle Ticari hayat vazg... (...)
Karşılıksız Çekte Hapis Cezası Kaldırılmalı
